Annfinni Zachariassen til minnis

Tá eg var 14 mánaðar gomul, tók pápi mín eina lívsvigtiga avgerð fyri meg. Eg hevði búð hjá mammu míni fram til tá, men Annfinn hevði fingið fullan foreldramynduleika yvir meg, tá eg var seks mánaðar gomul. Hann valdi, at eg skuldi flyta til Havnar at búgva hjá ommu og abba mínum – hansara foreldrum. Í dag veit eg, at hetta var ein av teimum mest avgerandi hendingunum í mínum lívi.

Í heiminum hjá teimum fekk eg tað, sum øll børn hava tørv á: kærleika, umsorgan, tryggleika, nærveru og frið. Eg veit ikki, um pápi mín tá skilti, hvussu nógv hetta valið fór at koma at merkja fyri meg – alla mína lívsleið. Men eg ber hetta valið við mær sum eina djúpa tøkk.

Tá omma doyði í 1997, broyttist alt aftur. Eg fór fyrst á barnaheim, og síðani vestur aftur at búgva hjá foreldrum mínum. Har royndi Annfinn at vera pápi eftir førimuni. Men heimið, eg vaks upp í, var merkt av sálarsjúku, alkoholismu og ótryggleika. Bæði hann og mamma stríddust sálarliga, og tað hevði stórar avleiðingar fyri barnið, sum var mitt í tí øllum.

At vaksa upp í einum slíkum heimi setir djúp spor. Tað lærir eitt barn at vera vaksið alt ov tíðliga. At lurta, heldur enn at tala. At laga seg, heldur enn at krevja. At ivast í egnum kenslum, og ofta eisini í egnum virði. Tað er eitt einsligt og hart útgangsstøði í lívinum, sum nógv ikki síggja – men sum livir víðari inni í einum menniskja.

Men eisini har vóru løtur av ljós. Eg minnist serliga, hvussu glaður Annfinn var, tá eg kom heim við karakterbókini, og eg hevði klárað meg væl í skúlanum. Tá sá eg stoltleika í eygum hansara, og tað gjørdi meg glaða. Í teimum løtunum kendi eg, at hann hevði hjarta fyri mær, og at hann vildi mær tað besta – hóast hansara sálarsjúka ofta tók yvir og gjørdi hann meira eginsøkin, serliga tey seinastu árini.

Hann plagdi at siga, at eg og hann vóru lík, at vit høvdu sama heila. Enn havi eg ikki heilt funnið út av, hvussu vit eru lík – kanska í treiskni .

Eg hevði leingi eina vón um, at hann skuldi fáa tað betur. Henda vónin minkaði við árunum, men hon hvarv ongantíð heilt. Tað yvirraskaði meg, tá hann doyði, at tað, sum kendi mest tungt, var ikki bara sorgin – men tað, at vónin eisini doyði. Og at eg hevði borið hana við mær so leingi, sjálvt um hon var vorðin ógvuliga lítil.

Annfinn hevði diagnosuna skizofreni, men hann viðgekk hana ongantíð og góðtók hana heldur ikki. Hann segði ofta, at heilin er subjektivur – hvussu kann eitt menniskja vita, hvat fer fram í høvdinum á einum øðrum? Tað gjørdi tað sera trupult at tosa við hann um hansara sjúku, og enn truplari at hjálpa honum.

Síðan koronatíðina versnaði hansara sálarsjúka munandi. Ófriðurin í høvdinum gjørdist tyngri, dagarnir myrkari, og stríðið, hann hevði borið í nógv ár, tók alsamt meira yvir. Tað var, sum hevði hann ongantíð veruligan frið í lívinum.

Tað síðsta hálva árið av hansara lívi valdi eg at taka frástøðu og steðga sambandinum. Tað var ov tungt, og eg kendi ikki pápa mín aftur. Har hann áður hevði sagt, at vit vóru lík, segði hann tá ístaðin, at hann ikki var pápi mín, og at onkur annar átti meg. Tað var ein sár avgerð, men ein neyðug avgerð – fyri at verja meg sjálva.

Í dag haldi eg fast í hesa hugsan: at við deyðanum fekk Annfinn endiliga frið. Frið frá ófriði í høvdinum, frá teimum ræðum, sum fylgdu honum í so nógv ár, og frá eini sálarsjúku, sum ongantíð slepti takinum heilt. Tað er ein friður, hann ikki fekk í lívinum – men sum eg vóni, hann nú hevur funnið.

At verða barn at einum menniskja, sum stríðist sálarliga, er fløkt. Tað er bæði sorg og samkensla, vreiði og longsul, kærleiki og missur – alt í senn. Míni minningar um pápa mín eru samansettar, mótsetningsfylltar og ófullkomnar. Men tær eru mínar. Og tær hava rætt til at verða sagdar.

Hvíl í friði, Annfinn.

Nú hevur tú frið.

Katrin Zachariassen