2025-07-06 21:00 
Jóanis Nielsen
Jóanis Nielsen
Krígssavnið - Jon S. Hansen skrivar:
Grindamenn fingu undantaksloyvi undir krígnum
Undir seinna heimsbardaga lýsti bretska hervaldið Vágoynna sum stongt øki. Fólk í Vágum skuldu hava pass, og fólk úr øðrum oyggjum máttu venda sær til sýslumannin og søkja um serligt ferðaloyvi í minsta lagi átta dagar frammanundan, um tey høvdu ørindi í Vágum. Umsóknin varð síðani viðgjørd á fregnartænastukontórinum, sum helt til á Kelduni í Sørvági. Um loyvið varð játtað, fekk umsøkjarin eitt nummar, sum skuldi vísast fram fyri hervaldinum, tá viðkomandi kom í land á Vágoynni. Eftir hetta varð ferðaloyvið útflýggjað.
Máttu boyggja seg fyri lokalari siðvenju.
Tó virkaði henda skipan illa, tá grindaboð vóru í Vágum. Í slíkum førum mátti bretska hervaldið boyggja seg fyri lokalari siðvenju, og serligar reglur vórðu settar í verk tann 9. apríl 1942, undir heitinum “Grindefangst paa Vaagø”.
Hesar reglur ásettu, at bert grindamenn – tað vil siga teir, sum tóku lut í at reka grindina inn, teir ið luttóku í sjálvum drápinum, og teir sum skuldu føra grindina heim – høvdu loyvi at fara í land í Vágum. Hetta var undir strangum eftirliti frá hermaktini.
1. Tindhólmur. Um drápið fór fram í Tindhólmi, sum var vanligt tá í tíðini, skuldu bátarnir sigla inn til Sørvágs eftir drápið. Har skuldu teir venda sær til hervaldið á kaiini, har teir fingu eitt fyribils loyvi at vera í Vágum í eitt ásett tíðarbil, sum hervaldið ásetti.
2. Miðvágur. Um drápið fór fram í Miðvági, skuldu allir grindamenn møta á kaiini og venda sær til hervaldið fyri at fáa neyðuga loyvið.
3. Sandavágur. Um drápið fór fram í Sandavági, sum tað gjørdi í ávísum førum, skuldu grindamenn venda sær til vaktina á kaiini har.
Einans loyvi at ferðast yvir Fútaklett
Grindamenn, sum ikki vóru við í bátunum og komu úr Streymoynni til Vágar í grind, høvdu einans loyvi at ferðast yvir Fútaklett. Har kundu teir frá bretskum vaktarmonnum á staðnum, fáa tað serliga loyvið, sum kravdist, áðrenn teir fingu loyvi at fara víðari í grind.
Grindin serstøðu í føroyska samfelagnum
Hetta undantak sum Grindamenn fingu undir krígnum lýsir væl tað serstøðu, sum grindin hevur havt – og enn hevur – í føroyska samfelaginum. Til dømis kann nevnast, at tað hevur verið heilt vanligt at fólk rýmdu úr arbeiði, uttan at biða um frí tá grindaboð var – hetta uttan at tað fekk avleiðingar. Somuleiðis fingu skúlaflokkar ofta frí tá tað bleiv rópt Grindaboð.
Keldur: Vestmanna sýsla, Tjóðskjalasavnið, National Archives.
Mynd: Grind í Tindhólmi. Jógvan L. Rasmussen. Sørvágs Bygdasavn
Jon Sigurð Hansen. 06.07.25.
Whalers Granted Exemptions During the War.
During World War II, the British military declared the island of Vágar a restricted area. People living on the island had to carry passes, and those from other islands were required to apply for a special travel permit at least eight days in advance through the district sheriff if they had business in Vágar. The application would then be processed by the intelligence office, which was based at Keldan in Sørvágur. If the permit was granted, the applicant received a number, which had to be shown to the military authorities upon arrival in Vágar. Only then was the travel permit issued.
ritish military had to yield to local tradition, and special regulations were implemented on April 9, 1942, under the title "Grindefangst paa Vaagø" (“Whaling on Vágar”).
These regulations stated that only whalers — meaning those who helped drive the whales ashore, those who took part in the killing, and those responsible for transporting the catch home — were allowed to disembark in Vágar. This was strictly monitored by the military.
- Tindhólmur: If the killing took place by Tindhólmur, which was common at the time, the boats had to sail to Sørvágur afterward. There, they were required to report to the military on the quay, where they were granted a temporary permit to remain in Vágar for a set period, determined by the military.
- Miðvágur: If the hunt took place in Miðvágur, all whalers had to report to the quay and request the necessary permit from the military authorities.
- Sandavágur: If the hunt occurred in Sandavágur, which it occasionally did, the whalers had to report to the guard stationed on the quay there.
Only Allowed to Travel via Fútaklett
Whalers who were not part of the boat crews and came from Streymoy to Vágar to participate in the hunt were only allowed to travel via the route over Fútaklett. There, they could obtain the special permit required from the British guards stationed on site, before being allowed to continue on to the hunt.
The Whale Hunt’s Special Role in Faroese Society
The exemption granted to whalers during the war highlights the unique and enduring role that the whale hunt holds in Faroese society. For instance, it was entirely normal for people to walk off the job without requesting leave when a whale hunt was announced — and without facing any consequences. Likewise, school classes were often dismissed when the call “Grindaboð!” (Whale hunt!) was heard.
Sources: Vestmanna sýsla, Faroese National Archives, The National Archives (UK).
Photo: Whale hunt by Tindhólmur. Jógvan L. Rasmussen, Sørvágs bygdasavn.
Jon Sigurð Hansen, 06.07.25.
Vinarliga broyt tínar kennifíla - og privatlívsstillingar fyri at síggja hetta innihald